@article { author = {گواهی, احمدرضا and معینی فر, حشمت السادات}, title = {نگاهی به خداشناسی و فرجام‌شناسی در دین اسلام و آیین سیک}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {7-24}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {آیین «سیک» به اعتقادِ بسیاری، حاصل ترکیب آموزه‌های اسلامی و برهمایی است. باید آیین سیک را بیشتر شناخت، تا راه برای نقد کلامیِ آن گشوده شود؛ از این ‌رو، برای فراهم آوردن مقدمات این کار، عقاید مبنایی آن را با آموزه‌های اسلامی ـ شیعی مقایسه می‌کنیم. در خداشناسیِ اسلامی از توحیدِ در ذات، صفات، افعال و عبودیت گفته می‌شود که اساس دین است. در آیین سیک، مفهوم «یگانگی» گرانیگاه است. خدای «متعال» و «در همه‌جا حاضرِ» سیک‌ها، خالقِ جهان است؛ همان‌طور که در اسلام عقیده این است. بنا به فرجام‌شناسیِ اسلامی، روح هنگام مرگ از بدن جدا می‌شود، تا روز قیامت در عالم برزخ می‌ماند، روز قیامت به بدن می‌پیوندد و در درگاه عدل الهی حاضر می‌شود؛ ولی سیک‌ها به «آواگوان» به معنای چرخه تولد و مرگ معتقدند. آیین سیک در خداشناسی با اسلام قرابت دارد و متأثر از آن است، اما در بحث فرجام‌شناسی با آیین‌های برهمایی و هندی قرابت دارد.}, keywords = {توحید,خدای یگانه,معاد,چرخه تناسخ,آیین سیک}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39930.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39930_25ebab6828f369c60c4e6c5baad671cc.pdf} } @article { author = {باغبان خطیبی, مهدی and سبحانی, محمدتقی}, title = {فطرت و معرفت فطری از دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {25-44}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {مبانی معرفت‌شناسی میرزا مهدی اصفهانی ره بر پایه نظریه فطرت، در حوزه زبان‌شناسی، جهان‌شناسی و خداشناسی شکل یافته است. به باور وی، فطرت در معنای عام و گسترده آن، مواجهه مستقیم عاقل با جهان خارج و حذف صورت و تصورات ذهنی در ساحت تعقل و اندیشه است. نور علم و عقل، اشیای خارجی را برای عاقل روشن می‌کنند و صورت‌های ذهنی دخالتی در فرآیند شناخت ندارند. اما شناخت خداوند، به معرفت فطری است نه با صور عقلی و نه با نور علم و عقل. معرفت فطری خدا همان دریافت معرفت الله از خداست و انسان با همین شناخت وارد نشئه دنیا می‌شود. درک احاطیِ خداوند ممتنع است و تنها راه معرفت عقلی، خروج از حدین است.}, keywords = {معرفت فطری خدا,میرزا مهدی اصفهانی,عوالم پیشین,معرفت بین‌الحدینی,نور علم و عقل,تذکر و وجدان}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39931.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39931_728fb1c1114c90e6e27e766568632085.pdf} } @article { author = {میری رمی, سید محمدمهدی and موسوی, سید محمود and رنجبر حسینی, محمد}, title = {بررسی انتقادی دیدگاه ابن‌عربی در ناسازگاری خلود در عذاب با صفتِ رحمت و عدل الهی، از منظر آیت‌الله جوادی آملی}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {45-66}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {یکی از آموزه‌های دینی در باب معادشناسی، مسئله خلود و جاودانگیِ کفار معاند و لجوج در عذاب جهنم است. اجماع و اتفاق همه علمای اسلامی (از فقها، متکلمان و فیلسوفان) بر این بوده که جاودانگیِ عذابِ این عده از جهنمیان، در متون دینی نص و صریح است. در مقابل، ابن‌عربی معتقد است چنین چیزی با رحمت واسعه و عدل خداوند ناسازگار است؛ به همین جهت، تن به تأویل نصوص دینی داده و خلود در متون دینی را به معنای «مدت طولانی» تفسیر کرده و بر این باور است که دوزخیان بعد از گذشت مدتی از عقوبت، رحمت و عدل الهی به سراغ آنان خواهد رفت و عذاب دوزخ را از آن‌ها برمی‌دارد. استاد جوادی آملی نیز به عنوان فقیه، متکلم، فیلسوف و عارف، این تفسیرِ ابن‌عربی را نپذیرفته و معتقد است عذاب ابدی نه تنها منافاتی با رحمت واسعه و عدل الهی ندارد، بلکه با آن سازگار و هماهنگ است. این مقاله به بررسی انتقادی دیدگاه ابن‌عربی، از منظر استاد جوادی آملی می‌پردازد.}, keywords = {رحمت خدا,عدل خدا,کفار,خلود عذاب,انقطاع عذاب,ابن‌عربی,جوادی آملی}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39932.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39932_148411c40a0fd117900d302360eecb2a.pdf} } @article { author = {نوروزی, حسنعلی and موسوی, سیدمصطفی}, title = {اثبات توحید ربوبی با نگرشی بر صفت قدرت خدا در سیره احتجاجیِ قرآنیِ پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {67-86}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {یکی از چالش‌های فکری مشرکان در طول تاریخ، علی‌رغم اعتقاد به توحید در خالقیت و وحدت صانع، تردید در مسئله «توحید ربوبی» بوده است که قرآن با طرح این اندیشه کلامی و بیان دلایل روشن، بدان پرداخته است. اهتمام به هدایت‌گری با حفظ کرامت و آزادی مردم در گفت‌وگو و تضارب آراء و مطالبه براهین مخالفان، با هدف بیداری فطرت، برانگیختن عقول و پویایی اندیشه‌های مخاطبان، از ویژگی‌های قرآن و فرهنگ اصیل اسلامی است. پیامبر اکرم‌صلی الله علیه و آله و سلم نیز بر پایه قرآن کریم، با دعوت مشرکان به آیین توحیدی اسلام، هدایت‌گری و اقناع آنان و استقبال از اشکالات و انتقادات مخالفان در مسائل اعتقادی و دینی، از روش «احتجاج» بهره گرفته است. این پژوهش با تبیین، بررسی و تحلیل چگونگی و انواع سیره احتجاجی پیامبر اکرم‌صلی الله علیه و آله و سلم در قرآن با محوریت قدرت خداوند، به منظور اثبات توحید ربوبیتِ خدای سبحان شکل گرفته است.}, keywords = {توحید ربوبی,حکمت,جدال احسن,سیره احتجاجی,قدرت خداوند,پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39933.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39933_9a2a3afb48ab862811742986f791d0b8.pdf} } @article { author = {اقوام کرباسی, اکبر}, title = {بررسی مواجهه کلینی و صدوق با احادیث مربوط به اراده خداوند}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {87-108}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {ثقة‌الاسلام کلینی و شیخ صدوق، دو محدث بزرگ امامیه و صاحب دو اثر گران‌سنگ حدیثی الاصول من الکافی و التوحید، هر کدام میراث‌برِ جریانی از تاریخ حدیث و کلام روایی امامیه هستند که بر پایه الگو و نظام معرفتی خویش، روایات مرتبط با اراده خداوند را گزینش و تبویب کرده‌اند. نقاط اشتراک نظر این دو محدث عظیم‌الشأن همانند حدوث اراده، صفت فعل بودن، حتمی و غیرحتمی بودن و پوشش عالم تکوین و تشریع و... اگرچه فراوان است، اما بارزترین نقطه افتراق شیخ صدوق و کلینی، در نحوه ارائه مضامینِ دیگریِ از مطالبِ مرتبط با اراده خداوند، هم‌چون مراتب فعل الهی است. کلینی اگرچه بر حسب روایاتی به ذومرتبه بودن فعل خداوند معتقد است، اما شیخ صدوق همین مضامین را احتمالاً از آن رو که قرابتی با جبر در افعال دارد، نقل نکرده و وجهه همتِ خویش را بیان نقشِ الهی در مشیتِ آدمی، و نشان دادن عمومیت و شمول اراده و مشیت خداوند قرار داده است.  }, keywords = {شیخ صدوق,کلینی,اراده,مراتب فعل,اراده تکوینی,اراده تشریعی,اراده حتمی,اراده غیرحتمی}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39934.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39934_cd41a04cce2d77d9a42d2a26b60ccdbf.pdf} } @article { author = {حسین زاده, محمدجواد and نصرتیان اهور, مهدی}, title = {بررسی و نقد تعارض عقل و نقل در دیدگاه ابن‌تیمیه}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {109-122}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {پرسش درباره امکان‌، چگونگی و راه‌حل تعارض عقل و نقل‌، قدمت دیرینه‌ای در محافل علمی دارد و هر کس به فراخور نظرگاهش به این مسئله پرداخته است. ابن‌تیمیه نیز از جمله کسانی است که به این موضوع به شکل مبسوطی پرداخته و تلاش کرده است ضمن انکارِ امکانِ تعارض میان عقل صریح و نقل صحیح‌، راه‌حل فراگیری را برای مواردی که تعارض انگاشته می‌شود‌، ارائه کند. راه‌حلی که او ارائه می‌کند هرچند در مرحله نظریه‌، صحیح به نظر می‌رسد‌، در مرحله تطبیق‌، عملکردش به انکار بخشی از گزاره‌های آشکار عقلی و کنار گذاشتن بخشی از روایات صحیح می‌انجامد.}, keywords = {عقل‌,نقل‌,تعارض‌,ابن‌تیمیه‌,روش‌شناسی}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39935.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39935_ddb14419521a2dc9d4a3ca9d132f11d4.pdf} } @article { author = {مهدوی راد, محمدعلی and موسوی مقدم, سیدمحمد and شمس علییی, مریم}, title = {تحلیل دیدگاه محمد عابد جابری در نقد کلامی تراث دینی}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {123-140}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {به ‎نظر جابری، عامل عقب‌ماندگی جوامع اسلامی در قیاس با جوامع غربی، نگاه ناعقلانی به جهان است؛ بنابراین تحقق پیشرفت در اندیشه عربی ـ اسلامی نیازمند طرحی عقلانی در تمام مسائل فکری است. ویژگی اساسی چنین عقلانیتی، نقد است که با نقد تراث و ابزارهای فکری حاکم بر فرهنگ عربی، یعنی عقل آغاز می‌شود. اما تعریف جابری از عقل، مبتنی بر نگرش پوزیتیویستی بوده که معرفت غیبی در این حوزه راه ندارد و از مفهوم عقل نهفته در میراث اسلامی غافل بوده است. وی عقل عربی را همان فیزیک متن عربی می‌پندارد و عقب‌ماندگی تمدن در فرهنگ عربی را در ارتباط زبان عربی معاصر با حوزه رایج در عصر جاهلی و ارتباط قرآن با آن حوزه می‌داند و تفاوت میان معرفت‌شناسی علوم عربی ـ اسلامی و علوم طبیعی و تجربی را که از نظر ماهیت موضوع و روش، دو حوزه معرفتی مختلفند، نادیده گرفته است. جابری هنگام نقد ساختاری، نظام عقلی را به سه نظام بیان، برهان و عرفان دسته‌بندی نموده و عقل را به سه پاره تقسیم کرده است؛ در حالی که عرصه‌های فقه، کلام، تصوف و فلسفه تجلیات مختلف این عقل بوده و جابری از ساختار واحد و ارگانیک این عقل غفلت ورزیده است.}, keywords = {تراث,نقد عقلانیت,نقد تاریخی,نقد معرفت‌شناسی,نقد ساختاری,نقد زبان و فرهنگ,جابری}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39936.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39936_5c59cd0cd3400a0fd75eefa50600bbe5.pdf} } @article { author = {مسجدی, حیدر}, title = {خلاصة المقالات باللغة العربیة}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {141-147}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39937.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39937_e46ecc1985f5b2455f8f1b6e46ca36e6.pdf} } @article { author = {جلالی, سیدلطف اله}, title = {ترجمه چکیده مقالات به انگلیسی}, journal = {فصلنامه تحقیقات کلامی}, volume = {7}, number = {25}, pages = {148-154}, year = {2019}, publisher = {انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه}, issn = {2345-3788}, eissn = {0000-0000}, doi = {}, abstract = {}, keywords = {}, url = {https://www.tkalam.ir/article_39938.html}, eprint = {https://www.tkalam.ir/article_39938_15c66bab42fbad1fd217233a4c7d46ec.pdf} }