per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
7
20
38818
نقش اعتقاد به خدا در معنابخشی به زندگی
معروفعلی احمدوند
ahmadvand1342@yahoo.com
1
سمیه طاهری اندانی
s.tahery1404@gmail.com
2
استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی
آنچه انسانِ امروزی را رنج میدهد، احساس بیهدفی و بیمعنایی در زندگی است. از آنجا که اعتقاد به خدا و صفات کمال او میتواند نقش بسیاری در معناداری زندگی داشته باشد، این نوشتار به بررسی نقش این اندیشه در معنابخشی به زندگی انسان موحد میپردازد. انسان با ایمان به خدایی حکیم، به آفرینشی هدفمند معتقد شده و در پرتو آن از پوچی رهایی مییابد؛ با ایمان به عدالت الهی، قوانین هستی را عادلانه دانسته، روح امیدواری در او دمیده میشود؛ با اعتقاد به عالم بودن خداوند، اجزای جهان را برخاسته از آگاهی و معنادار مییابد؛ در پرتو باور به خدایی توانا، شور و نشاط درونیاش با قدرتی ماورائی گره خواهد خورد؛ با اعتقاد به رحمت واسعۀ الهی، زندگی امیدوارانه و معناداری خواهد داشت و... . باورِ قلبیِ عمیق در بعد نظر و پایبندی به دستورات چنین خدایی میتواند زندگی را معنادار کند.
https://www.tkalam.ir/article_38818_c7beaf875779cbd35026276b39c4e874.pdf
خدا
صفات خدا
معنای زندگی
متکلمان امامیه
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
21
36
38819
امام، مصدر تشریع
محمدتقی سبحانی
sobhani.mt@gmail.com
1
مرتضی علیزاده نجار
alizadehnajar.m@gmil.com
2
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه.
دانش آموخته سطح سه حوزه علمیه قم، مرکز تخصصی امامت، دانشجوی دکتری مذاهب کلامی و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه.
مقام ولایتِ امام در تشریع احکام، یکی از بحثانگیزترین مقولههایی است که همواره مورد بحثِ اندیشمندان قرار گرفته است. بسیاری از صاحبنظرانِ امامیه، این مقام را برای پیامبر(ص) پذیرفتهاند، اما از پذیرش آن برای امام خودداری کردند؛ اما طبق دلالت پارهای از احادیث چنین به نظر میآید که ائمه اطهار(ع) نیز دارای ولایت در احکام شریعت بوده و در صورت نیاز میتوانند حُکمی در دین بگنجانند. این ادله عبارتند از: اخبار تفویض، ادلۀ همتایی ائمه با پیامبر در تمامی مقامات و نیز ادلهای که از وقوع این مقام توسط امام حکایت دارند. نوشتار پیشرو با پیشفرض ولایتِ پیامبر(ص) بر تشریع احکام، در پی بررسی دلایل اثباتی این مقام برای امامان معصوم(ع) است.
https://www.tkalam.ir/article_38819_6d01a43db0278138351eceeac29befbc.pdf
تفویض
امام
حقّ تشریع
ولایت تشریع
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
37
56
38820
بررسی قاعدۀ «معطی الشیء...» و کارکرد آن در خداشناسی
سیدعلیرضا سبزواری
sabzevari.ar@gmail.com
1
دانش آموخته و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم.
قاعدۀ اعطا، خاستگاه گوناگونی در علوم اسلامی دارد و در این میان، حکمت متعالیه با نظریۀ «وحدت وجود» و مباحث پیرامونی آن، مانند سریانپذیری هستی، کارآمدترین بسترِ بهرهبرداری از این قاعده تلقی میگردد. این نوشتار با توجه به معناشناسی واژگانِ قاعدۀ اعطا و بررسی کاربردهای مختلف آن، از اثبات وجود خدا تا معرفت به صفات علم، قدرت و حیات او، سعی در ارائه گونههای برداشت صحیح و نادرست از مضمون آن کرده است. در این زمینه، بررسی اثباتپذیری و عدم بداهت قاعدۀ مزبور میتواند راهگشای نقد مضمونی به برخی برداشتهای نادرست گردد و دیدگاه کاملی از معنای آن در اختیار قرار دهد.
https://www.tkalam.ir/article_38820_718576aa487914860151721b2cb55287.pdf
اعطا
فقدان
کمال و سریان
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
57
70
38821
جبر و اختیار از دیدگاه وحید بهبهانی(ره)
رضا برنجکار
berenjkar@ut.ac.ir
1
استاد دانشگاه تهران و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه.
نوشتار حاضر، دیدگاه آیۀالله وحید بهبهانی دربارۀ جبر و اختیار را به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس تنها رسالۀ او در این باره، بررسی میکند. وحید بهبهانی در رسالۀ «جبر و اختیار» در صدد اثبات و تحلیل اختیار و ردّ جبر است. او مهمترین مانع در راه اثبات اختیار را ضرورتِ علیت میداند. وی ضرورت به معنای حکم ضروری بر صدور فعل بر اساس قرائن را میپذیرد و با اختیار قابل جمع میداند، اما ضرورتِ صدور فعل به معنای محال بودنِ عدم صدور آن را نمیپذیرد. به اعتقادِ او هرچند برای صدور فعل، مرجّح لازم است، اما این مرجح، قدرت انسان بر ترک را از بین نمیبرد. او فعل را هم محتاج فاعل میداند و هم مرجّح، و مرجّح، فاعل را مجبور به فعل نمیکند. وحید بهبهانی به تفصیل به اشکالات نظریۀ خود پرداخته و به آنها پاسخ میدهد.
https://www.tkalam.ir/article_38821_1dac709a22268941c97cd8df0ce36a8a.pdf
جبر
اختیار
تفویض
امر بین الامرین
ضرورت
علیت
مرجّح
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
71
88
38822
تبیین آموزۀ بداء در قرآن با رویکرد شیعی
مسعود صلواتی زاده
1
محمدنقی رفعت نژاد
2
دانش آموخته حوزه علمیه قم و کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث.
عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور قم.
لفظ «بداء» مشترک بین انسان و خداوند است. فهم دقیق و صحیح بداء در خداوند، مبتنی بر نقل، عقل و وجدان است و به دلیل غامض بودن درک آن، محل چالش و ایجاد شبهاتی از سوی مخالفان بداء شده است. در جهان اسلام بیشترین مخالفان بداء، از میان اهلسنت و بهویژه وهابیت سلفی انجام میپذیرد. با اینکه از دیرباز عالمان شیعه با روشی علمی و عقلانی به شبهات آنان پاسخ دادهاند، اما همچنان در آثار قلمی مخالفان شبهاتی در این باره مطرح میشود. یکی از شبهاتی که در سالهای اخیر مطرح شده این است که بداء، پدیدهای غیراسلامی (یهودی) است و اصلی در قرآن ندارد. مقالۀ پیشرو با رویکرد شیعی، به تبیین این مسئله پرداخته و در صدد اثبات و تبیین خاستگاه بداء در قرآن است.
https://www.tkalam.ir/article_38822_bc9a3e5e1d1867d0b141ac8c49d3d6ec.pdf
بداء
محو و اثبات
قضا و قدر
علم الهی
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
89
102
38823
همآوردی سیدمرتضی با معتزله در مسئله افضلیت انبیا بر ملائکه
عین الله خادمی
1
سیدمحمد طباطبایی یزدی
smtyazdi@gmail.com
2
دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
دانش آموخته سطح چهار حوزه
دو فرقۀ کلامی شیعه و معتزله در مسائل گوناگونی اختلاف دارند. سید مرتضی، سرآمدِ متکلمان امامیه در قرن چهارم و پنجمِ هجری که به ناحق به اعتزال متهم شده، به نقد یکی از مسائل اختلافی با معتزله پرداخته و در تقابل با این جریان، به افضلیتِ پیامبران بر ملائکه معتقد است. وی هرچند با نقد ادلۀ له و علیه مدعای معتزلیان مبنی بر افضلیت ملائکه بر پیامبران، رأی شیعه را اختیار میکند، در ادلۀ عقلی و نقلیِ امامیه نیز خدشه میکند و مبنای پذیرش قول امامیه را اجماع علمای این طایفه میداند. به نظر میرسد در مجموع، نظرِ سید مرتضی دربارۀ مسئله تفاضل قابل قبول باشد، چراکه ادلۀ ذکرشده قابل مناقشه است و نمیتوان با تکیه بر آنها، رأی قاطعی اتخاذ کرد.
https://www.tkalam.ir/article_38823_8f18d115e40da43b0ca8495db4b677fb.pdf
امامیه
معتزله
افضلیت
ملائکه
پیامبران
سید مرتضی
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
103
122
38824
بررسی فلسفۀ وجودی شیطان
حسین زارع
z63hosein93@iran.ir
1
مصطفی سلیمانیان
2
دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث.
دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم.
ماجرای دشمنیِ شیطان با انسانها، از ابتدای خلقت بشر بوده است؛ اما چرا چنین موجود شروری که مانعی بر سر راه معنویت و سعادت است، آفریده شده و به وجود آمدنِ او چه سودی داشته است؟ هدف این نوشتار که با روش تحلیلی ـ توصیفی و از نوع کتابخانهای است، به بررسی فلسفۀ وجودی شیطان در رابطه با خداوند، عالم خلقت، انسانها و فلسفۀ مستقل وجود شیطان میپردازد. خلقت شیطان در رابطه با خداوند که باعث ظهور برخی صفات جمالیه و جلالیۀ خداوند میشود، قدرت خداوند را در آفرینش موجوداتِ متضاد به منصۀ ظهور و بروز میرساند؛ همچنین وجود شیطان موجب شکوفایی استعدادهای گوناگون انسانها میشود.
https://www.tkalam.ir/article_38824_0b830905c497c731c033c38001cbfd2e.pdf
فلسفۀ وجودی
شیطان
ابلیس
وسوسه
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
123
129
38825
خلاصة المقالات باللغة العربیة
حیدر مسجدی
masjedi.1967@gmail.com
1
https://www.tkalam.ir/article_38825_fa186497887d54a24a2cf48dac9e9a6f.pdf
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-02-20
3
11
130
136
38826
ترجمه چکیده مقالات به انگلیسی
سید لطف اله جلالی
sl.jalali@yahoo.com
1
https://www.tkalam.ir/article_38826_16b02fe9ebf4d303460c1332fb41904d.pdf