per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
7
22
38861
بررسی و نقد اشکالات فخر رازی به براهین ابنسینا در اثبات علم الهی
محمود صیداوی
m.saidiy@yahoo.com
1
هادی هاشمی
hadihashemi85@yahoo.com
2
استادیار دانشگاه شاهد
کارشناسی ارشد دین شناسی دانشگاه سمنان
ابنسینا برای اثبات علم ذاتی الهی و تعلق این علم به همۀ موجودات، دو برهان ارائه میکند. برهان نخستِ او مبتنی بر این است که واجب الوجود به دلیل مادی نبودن، ذات خویش را تعقل و ادراک میکند و در نتیجه، عالم به ذات خویش است. برهان دوم نیز در اثبات علم به همۀ موجودات، مبتنی بر علم ذاتی واجب الوجود و استلزام علم به علت، نسبت به علم به معلول است که در این صورت همۀ موجودات معلوم خداوند هستند. فخر رازی تفصیلاً به نقد این دو برهان میپردازد. در این نوشتار برآنیم تا ضمن بیان انتقادات فخر رازی بر این براهین، به نقاط ضعف استدلالهای او اشاره کنیم و مغالطات صورتگرفته که عمدتاً ناشی از مغالطۀ مفهوم با مصداق و مفهوم با ماهیت در ادراک انسانی از خداوند، علّیت تامه خداوند نسبت به موجودات ممکن و نظریۀ ناصواب «اضافه» او در بحث وجود ذهنی است، بپردازیم.
https://www.tkalam.ir/article_38861_0f0982918dce00fa57972433a35f8520.pdf
خداوند
ابنسینا
فخر رازی
علم
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
23
44
38862
نقد ادعای تأثیرپذیری آموزۀ «مهدویت» از باور «سوشیانت»
رسول رضوی
razavi.r@chmail.ir
1
احمد جمشیدیان
2
دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه.
فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قرآن و حدیث.
یکی از ادعاهای مستشرقان علیه آموزۀ «مهدویت»، تأثیرپذیری از باور «سوشیانت»، منجی ایرانیان زرتشتی است. منشأ این ادعا را میتوان وجود منجیباوری در منابع ایرانی زرتشتی و همسویی آنها در بسیاری از جزئیات دانست. مقالۀ حاضر، نخست با واژهشناسی سوشیانت و کیفیت کاربرد آن در منابع زرتشتی، این ادعا را رد کرده: سپس بر اساس منبعشناسی مکتوبات زرتشتی و سنجش اعتبار آنها و بیان شواهد و قرائنی مبنی بر متأثر شدن منابع زرتشتی از آموزههای اسلامی در سالهای پس از فتح ایران و سیطرۀ کامل اسلام بر این کشور، به احتمالِ برعکس بودن این ادعا تأکید می کند.
https://www.tkalam.ir/article_38862_ad16cc32629f51d665cbc82389523eb9.pdf
مهدویت
منجیگری
سوشیانت
زرتشت
مستشرقان
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
45
64
38863
بررسی و تقویت نقدهای «محمد بن علوی مالکی» بر «محمد بن صالح عثیمین» دربارۀ توسل
میثم دوست محمدی
mdoostmdoost@gmail.com
1
محمدرضا کریمی والا
r.karimivala@qom.ac.ir
2
دانش آموخته حوزه علمیه قم، و دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه تهران پردیس فارابی
استادیار گروه معارف، دانشگاه قم
استدلالهای وهابیت دربارۀ «توسل» تا چه میزان با مواضع متفکران اهلسنت تطابق دارد؟ نگارندۀ مقاله برای پاسخ به این پرسش، به بررسی دیدگاههای «محمد بن علوی مالکی» و «محمد بن صالح عثیمین» از علمای اهلسنت پرداخته و روشن میکند که استدلال وهابیت در این باره پذیرفته نیست. در استدلالهای محمد بن علوی مالکی که با استناد به متون روایی، به وضوح ثابت میکند توسل به دعای پیامبرJ و صالحان گذشته، عملی در راستای اعتقاد به توحید خداست، نقاط ضعفی وجود دارد که برطرف کردن و تقویت آنها موجب ارائه نقدی مستحکم و همهجانبه بر انگارههای ابنعثیمین و دیگر علمای وهابیت میگردد. دیدگاه مالکی در مسئله توسل تا حد زیادی مطابق با نگرش امامیه بوده و به صحتِ توسل به دعای پیامبرJ و صالحان گذشته معتقد است.
https://www.tkalam.ir/article_38863_d2800cd63700646cad7c115496e253d9.pdf
توسل
وهابیت
توحید
محمد بن علوی مالکی
محمد بن صالح عثیمین
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
65
86
38864
رویکرد تفسیری فخر رازی در مواجهه با ادلۀ شیعه ذیل آیات ولایت و خلافت
حامد دژآباد
h.dejabad@ut.ac.ir
1
زهره بابا احمد میلانی
z.milani21@yahoo.com
2
استادیار دانشگاه تهران، پردیس فارابی
مدرس دانشگاه شهرکرد
مفسران اهلسنت، بهخصوص فخر رازی، در مواجهه با ادلۀ شیعه ذیل آیات ولایت و خلافت، سعی کردند با روشهای گوناگونی در ادلۀ شیعه مناقشه کرده و ضمن تضعیف این ادله، دیدگاه مورد نظر خود را تقویت کنند. پژوهش حاضر به روششناسی فخر رازی ذیل این آیات پرداخته و روشهای او را مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد. روشهای فخر رازی در مواجهه با ادلۀ شیعه عبارتند از: استناد به روایات ضعیف و جعلی، استناد به سیاق، استناد به مباحث ادبی، توهین به مخالفان، عدم ذکر اقوال و روایات مخالف، غبارآلود کردن فضای بحث و آوردن اقوال مختلف بدون هیچگونه ترجیح.
https://www.tkalam.ir/article_38864_963fb5aca54c10a73ce84c42ddf9d746.pdf
فخر رازی
آیات ولایت
اولی به تصرف
ولایت
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
87
104
38865
بررسی جایگاه «نظر و تفکر» نزد قاضی عبدالجبار
محمد بیدهندی
m.bid@ltr.ui.ac.ir
1
حسین سلطانی
2
دانشیار فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان
دانش آموخته حوزه علمیه اصفهان و کارشناس ارشد رشته فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان.
قاضی عبدالجبار از چهرههای معروف کلام معتزلی است که دربارۀ معرفتشناسی، بهویژه بحث «نظر» آرای قابل ملاحظهای دارد. در نظام معرفتی قاضی، «نظر» به معنای تفکر و استدلال است و همانند دیگر افعال انسان، از قدرت و ارادۀ او صادر میگردد و فعل خود اوست؛ و از نظر و تفکر، فعلی دیگر به نام علم و معرفت به دست میآید. عقل به معنای قوه ی تفکر در نزد قاضی به عنوان یک منبع مستقل و یک ابزار بسیار مهم برای شناخت مطرح است؛ بدین روی، قاضی تنها راه رسیدن به معرفت خداوند را نظر و تفکر، یعنی همان راه عقل میداند، و نزد او نخستین تکلیف آدمی، استدلال عقلی برای شناخت خداوند است. پژوهش حاضر در صدد است نقش و جایگاه نظر و رابطۀ آن با علم و معرفت و همچنین با معرفت خداوند به طور خاص را، از دیدگاه عبدالجبار مورد بررسی قرار دهد.
https://www.tkalam.ir/article_38865_4df001619345f6bf193f604c49a57097.pdf
نظر
علم
معرفت
معتزله
قاضی عبدالجبار
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
105
120
38866
مراحل فعل الهی در آیات و روایات
رضا برنجکار
berenjkar@ut.ac.ir
1
مکارم ترجمان
2
استاد دانشگاه تهران و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه.
دانشجوی دکتری کلام امامیه دانشگاه تهران، پردیس فارابی.
متکلمان اسلامی برای تحلیل فعل الهی، از اراده استفاده میکردند و فاعلیت خداوند را فاعلیت بالاراده میدانستند. به اعتقاد آنان، علم الهی برای تحقق فعل، کافی نیست و پس از اراده، فعل تحقق مییابد. مسئله این نوشتار آن است که بر اساس قرآن و روایات، چه مراحل و مقدماتی برای تحقق فعل الهی لازم است. آیات و روایات مربوط به تحلیل فعل الهی، سه گونه است؛ گاه مشیت یا اراده به عنوان واسطۀ میان ذات و فعل خداوند مطرح میشود. در دستهای دیگر از روایات، فعل الهی دارای هفت مرحله: مشیت، اراده، قدر، قضا، اذن، کتاب و اجل است. تمامی اینها علم فعلی خداوند هستند. در دستۀ سوم، فقط از چهار مرحلۀ اول به علاوۀ امضا که تأکید بر قضا و حتمی شدن آن است، نام برده شده است. به نظر میرسد، مراحل اصلی تحقق شیء مشیت، اراده، قدر و قضاست و بقیۀ موارد ذکرشده، از لوازم این چهار مرحله است.
https://www.tkalam.ir/article_38866_ac744af8f22be4b2e6ace0f9538d4248.pdf
فعل الهی
مشیت
اراده
قدر
قضاء
إذن
کتاب
أجل
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
121
126
38867
خلاصة المقالات باللغة العربیة
حیدر مسجدی
masjedi.1967@gmail.com
1
https://www.tkalam.ir/article_38867_98843e8a472991161e98886264fadf20.pdf
per
انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه
فصلنامه تحقیقات کلامی
2345-3788
0000-0000
2016-08-22
4
13
127
132
38868
ترجمه چکیده مقالات به انگلیسی
سید لطف اله جلالی
sl.jalali@yahoo.com
1
https://www.tkalam.ir/article_38868_a1c6c2e5373ba5c3914bb50f4eb579bf.pdf