%0 Journal Article %T مراحل فعل الهی در آیات و روایات %J فصلنامه تحقیقات کلامی %I انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه %Z 2345-3788 %A برنجکار, رضا %A ترجمان, مکارم %D 2016 %\ 08/22/2016 %V 4 %N 13 %P 105-120 %! مراحل فعل الهی در آیات و روایات %K فعل الهی %K مشیت %K اراده %K قدر %K قضاء %K إذن %K کتاب %K أجل %R %X متکلمان اسلامی برای تحلیل فعل الهی، از اراده استفاده می‌کردند و فاعلیت خداوند را فاعلیت بالاراده می‌دانستند. به اعتقاد آنان، علم الهی برای تحقق فعل، کافی نیست و پس از اراده، فعل تحقق می‌یابد. مسئله این نوشتار آن است که بر اساس قرآن و روایات، چه مراحل و مقدماتی برای تحقق فعل الهی لازم است. آیات و روایات مربوط به تحلیل فعل الهی، سه گونه است؛ گاه مشیت یا اراده به عنوان واسطۀ میان ذات و فعل خداوند مطرح می‌شود. در دسته‌ای دیگر از روایات، فعل الهی دارای هفت مرحله: مشیت، اراده، قدر، قضا، اذن، کتاب و اجل است. تمامی این‌ها علم فعلی خداوند هستند. در دستۀ سوم، فقط از چهار مرحلۀ اول به علاوۀ امضا که تأکید بر قضا و حتمی شدن آن است، نام برده شده است. به نظر می‌رسد، مراحل اصلی تحقق شیء مشیت، اراده، قدر و قضاست و بقیۀ موارد ذکرشده، از لوازم این چهار مرحله است. %U https://www.tkalam.ir/article_38866_ac744af8f22be4b2e6ace0f9538d4248.pdf