ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اشکال های وارد بر برهان محقق اصفهانی در اثبات خداوند (با تفکیک تقریرهای مختلف برهان)
از جملۀ براهین اثبات وجود خداوند، برهانی است که محقق اصفهانی (ره) بیان کرده است. این برهان، در میان اندیشمندان معاصر، طرفداران و منتقدان جدی داشته و در مجموع پنج تقریر، در سه محور کلی، برای آن بیان گردیده است: محور اول، مفهوم واجب الوجود از این جهت که مفهومی ذهنی است؛ محور دوم، مفهوم واجب الوجود از این جهت که از امری ورای خود حکایت می کند؛ و در نهایت، حقیقتِ واجب الوجود یا موجود بذاته در خارج. هر کدام از این تقریرها با اشکاله ایی مواجه شده است. خلط بین حمل اولی و شایع، مصادرۀ به مطلوب، خلط بین قضیۀ بتیه و غیر بتیه و نقض به شریک البارئ، اشکال های اصلی این برهان، در محورهای سه گانه هستند. در اثر پیش رو، اشکال های پیشگفته و نیز پاسخ های آنها مورد بررسی و داوری قرار گرفته اند و در نهایت اثبات می شود که این برهان در تمامی تقریرهای خود، مورد نقد بوده و در اثبات وجود خداوند ناکارآمد است.
https://www.tkalam.ir/article_38929_31070b30b8329923b19abad4f6fd91da.pdf
2018-02-20
7
24
تقریرهای پنجگانۀ برهان
خلط بین حمل اولی و شایع
خلط بین قضیۀ بتیه و لا بتیه
مصادرۀ به مطلوب
نقض به شریک البارئ
محقق اصفهانی
محمد
محمدرضایی
mmrezai@ut.ac.ir
1
استاد گروه فلسفه دانشگاه تهران (پردیس فارابی).
AUTHOR
مهدی
خیاطزاده
2
دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ فلسفه دین دانشگاه تهران (پردیس فارابی).
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه عقل در روششناسی کلامی علامه مجلسی
علامه مجلسی( ره) علاوه بر محدث بودن، از متکلمان عقلگرای شیعه در دورۀ صفویه نیز به حساب میآید. او برای استنباط آموزه های کلامی از هر دو روش «عقلی» و «نقلی» استفاده میکند. مقالۀ حاضر میکوشد جایگاه عقل و روش عقلیِ علامه مجلسی را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. به بیان دیگر، بررسی روش عقلیِ علامه در مواجهه با مباحث کلامی، هدفِ اصلی این نوشتار است. او علاوه بر نقش ابزاری عقل، آن را به عنوان یکی از منابع معتبر در تحصیل معارف دینی نیز می پذیرد. علامه بسیاری از قواعد کلامی مانند: حُسن و قبح عقلی، قاعدۀ وجوب اصلح و قاعدۀ لطف را قبول دارد و بدان ها استدلال می کند؛ اما در عین حال، در مواضعی از آثارش، محدودیت هایی را برای عقل قائل شده است. بر اساس یافتۀ این پژوهش، مجلسی را باید متکلمی عقلگرا دانست.
https://www.tkalam.ir/article_38930_ddd7216bdb6849afdecb0417927ecbbb.pdf
2018-02-20
25
42
عقل
روششناسی کلامی
روش عقلی
علامه مجلسی
محمد
عظیمی
1
استادیار گروه شیعه شناسی جامعۀ المصطفی العالمیة.
AUTHOR
محمد
غفورینژاد
2
استادیار گروه شیعه شناسی و مدیر گروه تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«مفاهیم کلی» از منظر میرزا مهدی اصفهانی
یکی از موضوعاتی که در حوزۀ معرفت شناسی مورد نظر اندیشمندان بوده و با توجه به آن منظومه های خاص معرفتی شکل میگیرد، موضوع «مفاهیم کلی» است. میرزای اصفهانی در مقام اندیشمندی که سعی دارد اندیشة خود را بر اساس متون دینی شکل دهد، موضع متفاوتی در این باره دارد. او با توجه به دیدگاهش دربارۀ علم و مباحث معرفتشناختی، معتقد است میان الفاظ و معانی، امر سومی به نام مفاهیم وجود ندارد و از آنجا که در دلالت الفاظ بر معانی، تنها مصادیق خارجی هستند که مدلول قرار میگیرند، الفاظی که بر کلیات دلالت دارند، بر عین خارجی و نه بر مفاهیم ذهنی و از طریق لحاظ و یا عدم لحاظ برخی خصوصیات بر آنها دلالتگری دارند. بنابراین قائل شدن به عالمی ذهنی، غیر از همین عالم واقعی، وجهی نخواهد داشت. او در سایر آرای خود، از جمله موضوع «معرفت الله» با پایبندی به همین مبانی، مباحثش را ارائه میدهد.
https://www.tkalam.ir/article_38931_629285720d661f864b48203506dd3480.pdf
2018-02-20
43
62
مفاهیم کلی
دلالت الفاظ
علم
میرزای اصفهانی
یوسف
دانشور نیلو
yousef.daneshvar@gmail.com
1
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
AUTHOR
عباس
شاهمنصوری
2
دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد منطقی بودن مسئله «شرّ»
فیلسوفان دین، عموماً بر این باورند که وجود شرّ در عالم، نیرومندترین چالش در برابر اعتقاد به وجود خداست. آنها میان دو وجه از مسئله شرّ تفکیک قائل شدهاند: وجه «فلسفی / دفاعیهای» و وجه «دینی / روان ـ جامعهشناختی». وجه فلسفی / دفاعیهای به نوبۀ خود به دو «مسئله منطقی»، و «مسئله بینهای» تحلیل شده است. «مسئله منطقی شر» بر آن است که میان اعتقاد خداباوران به وجود خدا و این واقعیت که در عالم شروری وجود دارند، ناسازگاری منطقی وجود دارد. راههای مختلفی برای پرهیز از این ناسازگاری پیشنهاد داده شده است. ملحدان، اعتقاد به وجود شرّ را انتخاب کردهاند و اعتقاد به خدا را همچون اعتقادی باطل کنار گذاشتهاند. خداباوران به راههایی دیگر متوسل شدهاند؛ گروهی از خداباوران تلاش کردهاند تا نشان دهند، اعتقاد به وجود خدا با اعتقاد به وجود شرّ قابل جمع است. این مقاله در پی آن است تا نشان دهد مسئله شرّ منحصراً منطقی یا حتی فلسفی نیست، بلکه مسئلهای روان ـ جامعهشناختی و ایمانی هم هست.
https://www.tkalam.ir/article_38932_f9463cb1673395cf6323ca1c7e148356.pdf
2018-02-20
63
82
مسئله منطقی شرّ
اصل انتخاب
اصل ترجیح
اصل جمع
محمدعلی
عباسیان چالشتری
1
دانشیار دانشگاه پیام نور تهران جنوب.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تقابل توحید محمد بن عبدالوهاب با توحید قرآنی
کتاب «التوحید» مهمترین اثر محمد بن عبدالوهاب است و جایگاه بسیار مهمی نزد وهابیان دارد. وهابیها بر این باورند که محتوای این کتاب موافق با قرآن و سنت است؛ حال آنکه با تأمل در مطالب این کتاب و تفسیر صحیح آیات قرآن، معلوم میشود مبانی و مطالب آن نه تنها مطابق قرآن نیست، بلکه در برخی موارد مخالف قرآن کریم است. در این مقاله، برخی از مواردی که با قرآن مخالف است، از جمله نظر او دربارۀ تقیه، استغاثه، قسم به غیر خدا، نامگذاری به عبدالنبی و... مورد بررسی قرار گرفته و معلوم میگردد که توحیدِ مطرحشده از سوی محمد بن عبدالوهاب مطابق با قرآن نیست.
https://www.tkalam.ir/article_38933_ae0ee8a49ca4f51d6f0f7702e2f82879.pdf
2018-02-20
83
98
وهابیت
کتاب التوحید
نقد وهابیت
محمد بن عبدالوهاب
قدر
سعادتی
g.saadati110@gmail.com
1
دانش آموخته سطح چهار حوزۀ علمیه قم و مدرس حوزۀ علمیه امیرالمؤمنین علیه السلام تبریز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
دیدگاههای یوسف حدّاد دربارۀ اتهام نصرانیت به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در ترازوی نقد
برخی خاورشناسان معتقدند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نه تنها پیامبر دین جدیدی نیست، بلکه مُبلغی نصرانی است، و به او امر شده که از نصارا تبعیت کند. یوسف دُرّه حَداد از جمله افرادی است که تلاش میکند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را نصرانی و حتی رئیس آنان بداند. برخی از دلایل حدّاد بر این مدعا عبارتند از: مضمون برخی آیات قرآن، آموزش دیدن آیین نصرانیت نزد بَحیرای راهب، آموزش دیدن آیین نصرانیت نزد ورقه، نصرانی مبعوث شدن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و پذیرش ریاست آن، غیر امّی بودن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و تغییر نام نصرانیت به اسلام. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی ابتدا به بیان دیدگاهها و دلایل یوسف حداد مبنی بر نصرانیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پرداخته و سپس با دلایل و شواهد قرآنی، عقلی و تاریخی، دیدگاهها و دلایل او را مورد نقد و بررسی قرار داده و نادرستیشان را به اثبات رسانده است.
https://www.tkalam.ir/article_38934_37c509e2e6fdba757640b2be34262e4f.pdf
2018-02-20
99
118
نصرانیت
پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله و سلم
یوسف حَداد
بَحیرا
وَرَقة بن نوفل
محمد
مولوی
molavi@isr.ikiu.ac.ir
1
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
AUTHOR
ریانه
باستانیپاریزی
rb.parizi@gmail.com
2
دانش آموختۀ کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
AUTHOR
محسن
نورایی
m.nouraei@umz.ac.ir
3
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چیستیِ «لطیف الکلام» و جایگاه آن در دانش کلام
با مطالعۀ آثار کلامیِ دوران متقدم درمییابیم «لطیف الکلام» عنوانی است که در مقابل «جلیل الکلام» به کار میرود و گویای طبقهبندی خاصی در مباحث دانش کلام است؛ اما چیستیِ مباحث لطیف، ویژگیها و جایگاه آن در دانش کلام، پرسشهای درخور توجهی است که کمتر بدان پرداخته شده است. مطالعات تاریخی ـ کلامی نشان میدهد در ادوار نخستین تمدن اسلامی، متکلمان علاوه بر آنکه عهدهدار پاسخ دربارۀ مسائل اعتقادی و الهیاتی مذهب خود بودند، پیش از سایر اندیشمندان مسلمان، خود را متکفّل تحقیق و پاسخدهی به پرسشهای عامّ و بنیادین معرفتی میدانستند. بعدها در دانش کلام برای پاسخ به این مسائل، حوزۀ خاصی در نظر گرفته شد که در آن به مسائل عام، بنیادین و غیرالهیاتی میپرداختند و در مقدمۀ دانش کلام از آن بحث کرده، از آن برای تبیین و مدلل ساختن مسائل مختلف دانش کلام بهره میبردند. از این مسائل به «لطیف الکلام» یاد میشود که در برابر مسائل اعتقادی دینی قرار داشت و در دستهبندی فراگیر، به «جلیل الکلام» نامگذاری میگردد. مسائل کلام لطیف در سه بخش مسائل جهانشناختی، فعلشناختی و معرفتشناختی قابل طبقهبندی است.
https://www.tkalam.ir/article_38935_78bd9496293c17eb9076d87e742cfccf.pdf
2018-02-20
119
140
لطیف الکلام
جلیل الکلام
امور عامه
مسائل غیرالهیاتی
جهانشناسی
فعلشناسی
معرفتشناسی
محمدتقی
سبحانی
sobhani.mt@gmail.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه.
AUTHOR
رضا
برنجکار
berenjkar@ut.ac.ir
2
استاد دانشگاه تهران و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه.
AUTHOR
محمدحسین
منتظری
montazeri.2141@gmail.com
3
دانش آموختۀ دکتری کلام امامیه، پردیس فارابی دانشگاه تهران و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصة المقالات باللغة العربیة
https://www.tkalam.ir/article_38936_176478da8d055b699508cef494fed8ad.pdf
2018-02-20
141
147
حیدر
مسجدی
masjedi.1967@gmail.com
1
AUTHOR