TY - JOUR ID - 38944 TI - اثبات تطبیقی کذب نبودن خلف وعید از دیدگاه علم کلام و فقه JO - فصلنامه تحقیقات کلامی JA - FTK LA - fa SN - 2345-3788 AU - میراحمدی, عبدالله AU - دانشی کهن, زهره AD - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی AD - دانش‌پژوه سطح چهار حوزۀ علمیۀ رفیعۀ المصطفی Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 6 IS - 20 SP - 117 EP - 136 KW - وعد و وعید KW - کذب KW - کلام KW - فقه KW - معتزله KW - شیعه DO - N2 - معتزله معتقدند مرتکب گناه کبیره که بدون توبه از دنیا رفته است، به مجازات الهی گرفتار می‌شود و امکان بخشایش او وجود ندارد. از نظر آن‌ها چنین شخصی هرچند مؤمن باشد، به ‌دلیل فاسق بودن، همچون کافر همیشه در عذاب می‌ماند. بنابراین اگر خداوند این شخص را مجازات نکند، خلف وعید کرده و خلف وعید مستلزم دروغ‌گویی در گفتار است؛ حال آن‌که خداوند هرگز دروغ نمی‌گوید، پس خلف وعید نمی‌کند. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیف و تحلیل محتوا درصدد اثبات کذب نبودن خلف وعید از دیدگاه علم کلام و فقه است. متفکران شیعه بر مبنای برخی دلایل عقلی و نقلی، نظریۀ معتزله را مورد خدشه قرار داده‌اند. از نظر این متفکران، خلف وعید کذب نیست، زیرا مربوط به مرحلۀ عمل است نه ارادۀ جدی. هم‌چنین وعید از ابتدا مشروط بوده و تا شرطش محقق نشود، قابل اجرا نیست؛ پس امکان بخشایش در صورت نبود شروط باقی است. افزون بر آن، اگر خلف وعید کذب باشد هر کذبی ناشایست نیست؛ شاهد آن، جواز دروغ از جانب شارع در مواردی بنا بر مصالحی است. انشاء‌انگاری وعد و وعید، راه‌کار دیگری در حل شبهۀ تعارض کذب خلف وعید است. بر این اساس، وعد و وعید از سنخ جملات انشائی هستند که به شکل خبر صادر می‌شوند. بنابراین اطلاق صدق و کذب بر آن‌ها حقیقی نبوده و از باب مجاز است. UR - https://www.tkalam.ir/article_38944.html L1 - https://www.tkalam.ir/article_38944_fff93e827615f55f0bcdf50debce3d4e.pdf ER -