زمینه‌های ­تاریخی و علمی گرایش شریف ­مرتضی به نظریۀ ­«صرفه»

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

 
سید مرتضی، ادیب و متکلم نام‌دار شیعه، از قائلان به نظریة­ «صرفه» است. او به اقتضای شرایط محیطی­ و با آگاهی از ویژگی­های صرفه، آن را برگزید. برخورد با بحران اشکال­گیری یهودیان و مسیحیان غیرعرب در بحث اعجاز قرآن، مباحثات کلامی ‌مکاتب ­اسلامی ‌در تبیین وجوه اعجاز و ایجاد فضای آزاد در این نوع مجادلات، از مهم‌ترین عوامل تاریخی گزینش این نظریه از سوی او به­ شمار می­رود. تأملات ادبی و کلامی ‌سید، اعم از لزوم تکیه بر معیارهای غیرذوقی در سنجش بلاغت قرآن، پیچیدگی تفهیم امتناع هماوردی با قرآن در تقریرهای اعجاز بیانی و عمومیت فهم‌پذیری صرفه نیز، در انتخاب این نظریه از سوی او تأثیر بسزایی داشته ­است. نوشتار حاضر می­کوشد تا ضمن بررسی منشأ طرح این نظریه در عصر سید مرتضی، زمینه­های تاریخی و علمی رویکرد وی را مورد تحلیل قرار دهد.
 
 

کلیدواژه‌ها