غایتمند‌‌انگاری طبیعت و نقش آن در برهان نظم از منظر آنتونی کنی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

گروه اموزشی فلسفه وکلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم ،ایران، قم

10.22034/ftk.2024.711408

چکیده

بررسى‏هاى غایت‏شناختى در باب جهان طبیعت زمینه تفاسیر مختلف از برهان نظم را فراهم آورد.آنتونی کنی با تأکید بر غایت‌‌مندی طبیعت، سهم عمده‌‌ای در بسط توماس‌‌گرایی تحلیلی دارد. در این پژوهش، با روشی تحلیلی- انتقادی برآنیم به این پرسش پاسخ دهیم که دعاوی کنی در باب غایت‌‌مند‌‌انگاری طبیعت و تأثیر آن بر مقدمات برهان نظم را چگونه می‌‌توان ارزیابی کرد؟ از نظر کنی هدف‌‌مندی یعنی گرایش موجودات زنده به انجام کار برای رسیدن به سود یا دفع ضرر. وی معتقد است که برهان نظم، گامی ناموفق از هدف، به‌‌واسطه نظم، به سوی ناظم برمی‌‌دارد. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که تفسیر کنی از غایت‌‌مندی طبیعت، فلسفی نیست. همچنین نسبت دادن غایت‌‌مندی تنها به موجودات زنده دارای نفع نیز پذیرفتنی نیست و هدفداری نیز به امور ارزشی چون فایده یا ضرر مقیّد نمی‌‌شود. نگارنده، با آنتونی کنی، در تمایز نهادن بین مفهوم نظم با غایت، همان‌‌گویانه نبودن مقدّمات برهان نظم، هم‌‌داستان است.
 
 

کلیدواژه‌ها

فصلنامه تحقیقات کلامی
دوره 11، شماره 42
آذر 1402
صفحه 49-67

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار