2
پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام)
چکیده
علم کلام از جمله علومی است که از هردو منبعِ عقل و نقل، در استنباط آموزههای اعتقادی بهره میبرد. عقل نیز در حوزۀ کلام، کارکردهای گوناگونی همچون کارکردِ نظری، عملی، استنباطی و دفاعی دارد. مقالۀ حاضر به بحث «کارکرد عملی» میپردازد. از جمله مهمترین کارکردهای عقل عملی در حوزۀ کلام، اثبات حسن و قبح افعال است که با توجه به آن، مسائل گوناگونی از آن استخراج میشود. در این نوشتار، به نمونههایی اشاره میشود که با قاعدۀ حسن و قبح عقلی اثبات شدهاند؛ همچنین عقلِ عملی با تکیه بر قاعدۀ لطف، دفع ضرر محتمل، وجوب شکر منعم و تعلیق الواجب علی الجائز، مسائل گوناگون کلامی را استخراج میکند.