امکان پیدایشی دیگر در نشانه‌های حتمی ظهور

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای کلام امامیه و عضو انجمن کلام اسلامی

2 دکترای کلام امامیه، پژوهش‌گر پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه

3 دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و عضو انجمن کلام اسلامی حوزه

چکیده

آموزۀ «بداء» از آموزه‌های بسیار مهم و تأثیرگذار در اندیشۀ امامیه است. این آموزه گسترۀ بسیار وسیعی دارد و در مسئله نشانه‌های حتمی ظهور امام عصر(عج) نیز مطرح می‌گردد. منشأ پیدایش این مسئله، روایات دالّ بر امکان پیدایشی دیگر در تقدیرهای حتمی و از جملۀ آن‌ها علائم حتمی ظهور است. روایت خاصی از امام جواد(ع) نیز بر امکان بداء در نشانه‌های حتمی وجود دارد؛ در مقابل، روایاتی نیز بر ناممکن بودن تغییر در تقدیرهای حتمی دلالت دارند. روایاتی که بر امکان تغییر در تقدیرهای حتمی دلالت دارند، به دلیل قوّت متن و سند و هم‌چنین سازگاری با عقل مقدم خواهند بود، زیرا قول به عدم امکان تغییر در امور حتمی، راه یافتن عجز و ناتوانی خداوند در تغییر تقدیرها را در پی خواهد داشت؛ افزون بر این‌که جواز بداء در امور حتمی، شواهد قرآنی نیز دارد.

کلیدواژه‌ها