انجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122حیات پیشین انسان از دیدگاه متکلمان بغداد72638772FAامداد تورانپژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام)Journal Article20200328 در حالی که محدثان و محدثمتکلمان کوفه و قم، قولِ به حیات پیشینِ اهلبیت علیهم السلام و عموم انسانها را پذیرفته بودند، متکلمان بغداد، از جمله شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی، موضعی منفی در برابر این قول اتخاذ کردهاند. مقالۀ حاضر میکوشد، به عوامل نظریِ رویگردانی ایشان از این موضع بپردازد. این عوامل نظری، از آنچه خود این متکلمان به تصریح یا تلویح بیان کردهاند، به دست میآید. این مقاله نشان میدهد، اتخاذ رویکرد تأویلی به روایت، قول به عدم حجیت خبر واحد، عارضی بودن و قائم به نفس نبودن روح، بطلان غلو، بطلان تناسخ که لازمۀ قول به حیات پیشین است و یاد نیاوردن ماجرای حیات پیشین، مبانی و ادلهای بوده که بغدادیان را به انکار حیات پیشین سوق داده است.<br /> <br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38772_6dcc2df437881b92b12e27a5086d5776.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122مفهومشناسیِ اراده و مشیّت الهی در پرتو بیانات امام رضا علیه السلام274438773FAحسینعلی ترکمانیعضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا.اسماعیل شعبانی کامراندانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه بوعلی سیناJournal Article20200328گفتار و کردار معصومان علیهم السلام، دربردارندۀ ژرفترین معارف عالم هستی است. پژوهشِ پیشرو، در پی آن است تا به بررسی یکی از مسائل مهمّ کلام اسلامی، یعنی مفهوم «اراده» و «مشیت» الهی، در پرتو بیانات امام رضا علیه السلام و همبستگی ساختاری که در روایاتِ رسیده از ایشان ملاحظه می شود، بپردازد. امام رضا علیه السلام با استفاده از مبادی بدیهی در استدلال عقلی، از حدوث اراده سخن گفتند و آن را از افعال خداوند متعال برشمردند؛ همچنین ایشان اثبات کردند که ارادۀ خداوند، نه عین ذاتِ اوست و نه با علم او برابر. ایشان ضمن بیاناتی در مباحث خداشناسی، با ارائه براهینی محکم، راه هرگونه مغالطه و کجروی را در مسائل کلامیِ دین مسدود کرده و با ارائه سیرۀ هدایتبخش اهلبیت علیهم السلام مسیرِ قرب بندگان را به سوی حق هموار ساختند.<br /> <br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38773_dcaae28c2e358b65d8a2098b3b7cbfbd.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122بررسی تبیین عقلانیِ برهان نظم در دیدگاه آیتالله مطهری456238774FAقدرت الله قربانیاستادیار فلسفه دانشگاه خوارزمی، تهران.Journal Article20200328 شهید مطهری دیدگاه دقیقی دربارۀ «برهان نظم» دارد. تأکید مهمّ ایشان آن است که تنها با نظر به علیت فاعلی، نمیتوان از نظمِ موجود در جهان و حتی علیت جاری در آن، به هستیِ خدا آگاهی یافت، زیرا نظم به معنای واقعی، هم ناشی از علت غایی و هم علت فاعلی است و با صرف تحقق علت فاعلی، نظم تحقق کامل نخواهد یافت. او با بیان مسائل مهمی در این باره، تلاش میکند تقریری قابل قبول از این برهان ارائه دهد، تا امکان طرح آن به صورت برهانی علمی و عقلی به وجود آید. آیتالله جوادیآملی نیز مواردی مناسب در تکمیل برهان نظم دارند. در مقالۀ حاضر، ابتدا ابعاد دیدگاه مطهری در تبیین عقلانی برهان نظم بیان میشود و سپس با ارائه مواردی از نظریات آیتالله جوادی، تلاش خواهد شد تا به برخی انتقادات وارد بر این برهان، از این رویکرد پاسخ داده شود.<br /> <br /><br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38774_47f4ae590a5a62789e8f93d61ece4de5.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122گونه شناسی رفتارهای اعتقادی شیعیانِ امامیه با امامان معصوم علیهم السلام638038775FAحامد منتظریمقدمعضو هیأت علمی مؤسس آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).سیدآیتالله احمدیکارشناس ارشد تاریخ تشیع.Journal Article20200328 شناخت و ارزیابیِ رفتارها و مناسبات شیعیان در تعامل با امامان علیهم السلام، رهیافتی ضروری برای شناخت دقیق عقاید آنان و سیرۀ ائمه اطهار علیهم السلام است. این مهم در حوزه های گوناگون اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و... نیازمندِ بررسی است. در پژوهش حاضر، باورها و مناسبات اعتقادیِ شیعیان با امامان دوازدهگانه علیهم السلام در دوران حضور، مورد بررسی قرار گرفته است؛ افزون بر این، گونههای مختلف روابط اعتقادیِ شیعیان با ائمه علیهم السلام شناسایی و معرفی شده و به این پرسش که شیعیان چگونه از مقام رفیع معنوی ائمه علیهم السلام بهره می بردند و آیا روابط شیعیان با امامان، متناسب با جایگاه الوهیِ ایشان بوده، پاسخ داده شده است. تلاش شیعیان عصرِ حضور، برای شناخت امامان، دفاع از کیان امامت و پیشوایان معصوم و تمسک به مقام معنویِ ائمه اطهار علیهم السلام، از مهمترین محورهای مناسبات شیعیان در حوزۀ اعتقادی است که با وجود تفاوت رفتاریِ شیعیان در برخی موارد، سیر تکامل معرفتی و رفتاریِ ایشان در تعامل با امامان، مشهود است.<br /> <br /><br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38775_eb3f38a802a7078030650e74fe384e1c.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122مفضل بن عمر و جریان تفویض819838776FAحسن حیدریکارشناسی ارشد شیعه شناسی، گرایش کلام.Journal Article20200328مفضل بن عمر، از شخصیتهای بزرگ شیعه در قرن دوم هجری است که روایات بسیاری از وی در منابع حدیثیِ امامیه وجود دارد. برخی وی را به جریان «مفوّضه» نسبت داده و حتی او را بنیانگذار این جریان به شمار آوردهاند. بررسیِ شخصیت مفضل و نیز صحت و سقم نسبتِ تفویض به وی، علاوه بر آنکه گوشه ای از تاریخ مدرسۀ کلامی کوفه را آشکار میکند، دریچهای برای شناخت جریان متهم به غلو در فضای کوفۀ قرن دوم به روی ما میگشاید. تحلیلِ دادههای تاریخیِ موجود دربارۀ مفضل و همچنین تاریخ شکلگیریِ جریان تفویض نشان میدهد، به هیچ وجه نمیتوان وی را از بنیانگذاران و منتسبان به این جریان به حساب آورد؛ به عبارت دقیقتر، اطلاعات موجود دربارۀ مفضل، هیچگونه تفکر تفویضی را برای وی اثبات نمیکند.<br /> <br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38776_976938d90d12bd9b5953437f129217ad.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122حقّ تشریع امام در دوراهیِ نفی و اثبات9911838777FAمرتضی علیزاده نجارسطح سه حوزه علمیه قم، مرکز تخصصی امامت، دانشجوی دکتری مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب.Journal Article20200328 برخی اندیشمندان امامیه بر پایۀ مستنداتی از عقل و نقل، حقّ تشریع را از امام نفی کرده و نقش امام را تنها مبلّغ شریعت دانستهاند؛ مستنداتی نظیر آیات نخستین سورۀ مبارکۀ «نجم»، آیات و اخباری که از بیان تمامی احکام در کتاب خدا حکایت دارد، ادلهای که از کامل شدن دین در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خبر میدهد، احادیثی که از املای احکام توسط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر امیرالمؤمنین علیه السلام پرده برمیدارد، احادیثی که ائمه علیهم السلام فرمودهاند با نظر خود چیزی نمیگویند و سایر ادلهای که مجالی برای تشریع امام باقی نمیگذارد. نوشتار پیشرو، به مهمترین براهین نفیِ این مقام از دیدگاه برخی صاحبنظران پرداخته و در نهایت، ناکارآمدیِ آن را به اثبات رسانده است.<br /> <br /><br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38777_d7913af9efc2bbca00cf5bd7d38223bc.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882620141122کشف و تجربۀ دینی در دیدگاه غزالی11913838778FAمحمد امین خوانساریپژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی) و دانشجوی دکتری دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب.Journal Article20200328 «تجربۀ دینی» اصطلاحی جدید است، اما پیشینۀ گستردهای در فرهنگ اسلامی دارد. مباحثی که اندیشمندان اسلامی دربارۀ حالات کشف، مانند الهام و وحی داشتهاند، میتواند بستری برای این موضوع در اندیشۀ اسلامی باشد. غزالی، از جمله کسانی است که تحولاتِ تجربهگونهای را از سر گذرانده و مباحث گستردهای در مباحث تجربۀ دینی داشته است. در این نوشتار، گزارش و تحلیلی از دیدگاههای غزالی در باب تجربۀ دینی ارائه شده است؛ همچنین جایگاه «انسان» به عنوان متعلِّق و «هستی» به عنوان متعلَّق و «حجاب» بین انسان و هستی، روشن شده است و نیز اسباب و مقدماتی که انسان باید برای کشف اخذ کند، برشمرده شدهاند. تجارب دینی نزد غزالی، گاهی الهامگونه و گاهی هم وحیِ پیامبرانه است. تجربۀ رؤیت خداوند در آخرت نیز، مسئلهای مهم است که غزالی، هم با رویکرد کلامی و هم با رویکردی عرفانی، به امکانِ آن پرداخته است.<br /> <br /><br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38778_8836cb0217c8f7b62309a6977044b435.pdf