انجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220محدودیت ذاتیِ عقل در شناخت خدا؛ گونه ها و علت ها72838781FAمحمد رکعیپژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام)شعبان نصرتیپژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث (پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام)محمدتقی سبحانیاستادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامیJournal Article20200328عقل، در جایگاه مهمترین منبع معرفتیِ انسان، در حوزه خداشناسی محدودیت هایی دارد. متون دینی این محدودیتها را در شناخت ذات، صفات و نیز برخی افعال (مخلوقات) به صراحت گزارش می کنند و علاوه بر گزارش، چراییِ این محدودیت را نیز بیان می کنند. روایات در بیان چراییِ محدودیت های عقل در حوزه های گوناگون خداشناسی، شیوه های دستیابی عقل به معرفت را تحلیل کرده اند و این روش ها را که «احاطه، ضبط، تقسیم، تقدیر و تصور» هستند در شناخت ذات، صفات و برخی افعال الهی ناکارآمد می دانند، زیرا معرفتی که با این شیوه ها قابل اصطیاد است، معرفتی است که در محدودهای بگنجد و چون ذات و صفات الهی هیچ نهایتی ندارد و بسیط است، پس به ادراک عقل درنمی آید.https://www.tkalam.ir/article_38781_71ddd09775f4ce9527b8d46cda7ea449.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220شیخ مفید و مسئله ارزش داوریِ عقل در حوزه دین294438782FAحمید ملک مکاناستادیار دانشگاه ادیان و مذاهب.رحیم دهقان سیمکانیپژوهشگر جامعةالمصطفی و دانشجوی دکتری دین پژوهیJournal Article20200328<br />شیخ مفید، متکلمی عقلگراست که تلاش می کند گزاره های کلامی و فقهی را با استدلال عقلانی تبیین کرده و اندیشمندان را به سوی ایمانِ استدلالی دعوت کند. در نظر او، عقل نه تنها ابزاری در جهت فهم معارف دینی است، بلکه در برخی موارد از نوعی استقلال برخوردار بوده و منبعی در جهت فهم دین و گزاره های دینی به حساب میآید. به نظر شیخ مفید، عقل قادر است به تنهایی و بدون وساطت خطاب شرعى، احکامی را صادر کند که از اعتبار قطعى برخوردارند. این مقاله تلاش خواهد کرد ضمن تحلیل رویکرد خردگرایانه شیخ مفید، ارزش و جایگاه عقل در فهم معارف و گزاره های دینی را از منظر او تبیین کرده و نگرش وی در باب رابطه عقل و نقل را نشان دهد. روش این مقاله در مراجعه با آرا، استنادی و در تبیین محتوا، تحلیلی ـ تبیینی است.<br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38782_aeeb84680fd24de6f5f5f35c5755d4b2.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220رابطه «باورهای اعتقادی» و «احادیث امامیه» با تکیه بر فرقه واقفه456238783FAمهدی غلامعلیاستادیار دانشگاه قرآن و حدیث.Journal Article20200328حضور چشمگیرِ راویان کجاندیش در اسناد متون معتبرِ روایی و اعتماد راویان و محدثان به ایشان، نشان از شیوهای نظاممند در نقل روایات از راویان منحرف دارد که ضرورت کشف این نظام را مهم مینمایاند. «واقفه» در تاریخ کلام امامیه در میان گروههای انحرافی ـ پس از غالیان ـ بیشترین لطمه را به اندیشه کلامی شیعه وارد ساختهاند؛ اما روایتِ آنان برخلافِ غالیان، از گردونه روایات امامیه حذف نشده و بخش مهمی از فقه امامیه، وامدار روایات واقفه است. این پژوهش با استمداد از شیوه کتابخانهای، نخست ویژگیهای این فرقه را برشمرده و سپس با بررسی شیوه محدثان کهن، به این نظر رهنمون شده که متقدمان بین «علمیت راوی» و «اعتقادات» آنها، قائل به تفکیک بوده و تنها روایاتی را که بیانگر «اعتقادات اختصاصی» فرقه بوده، منعکس نمیکردند.
واژگان کلیدی
باورهای اعتقادی، احادیث امامیه، روایات واقفه، ویژگیها، تأثیرگذاریها، واقفه.https://www.tkalam.ir/article_38783_b2e7d7b27834189fa79b123d5a356dd0.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220ارزیابیِ دو نظریه در مفهوم «امامت» با تأکید بر آیات و روایات637838784FAاصغر غلامیدانشجوی دکتری کلام امامیه دانشگاه تهرانمهدی فرمانیاناستادیار دانشگاه ادیان و مذاهب.Journal Article20200328<br />در میان اندیشمندان شیعه، درباره مفهوم «امامت» نظریات گوناگونی وجود دارد؛ برخی عالمان و مفسران شیعه، معنای امامت را مقام وجوب اطاعت و دارا شدن حقّ امرونهی دانسته اند و در مقابل، شماری از اندیشمندان، امامت را نوعی تصرف تکوینی در قلوب بندگان خدا و هدایت و ایصال آنان به مطلوب شمرده اند. نگارنده با واکاویِ این دو دیدگاه، نقاط اشتراک و انفصال آنها را بررسی کرده و با عرضه این دو دیدگاه به قرآن و احادیث معصومان علیهم السلام، چنین نتیجه گرفته است که دیدگاه نخست با ظواهر ـ و بلکه با نصوص ـ قرآن و روایات، سازگارتر است.<br /><br /> https://www.tkalam.ir/article_38784_29fc14918792e90735324b27ecb098a5.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220شهود، یکی از روشهای علمآموزیِ ائمه علیهم السلام799238785FAسیدعلی هاشمیدانشجوی دکتری کلام اسلامی جامعةالمصطفی العالمیة.Journal Article20200328علوم ائمه علیهم السلام به شیوههای گوناگونی در دسترس آنان قرار میگیرد. یکی از این شیوهها، شهود برخی حقایق پنهان از دیگران است. این مقاله سعی کرده است به شیوه توصیفی ـ تحلیلی به گردآوری و تحلیل روایاتی بپردازد که به این شیوه مربوط است. پاسخ به این سؤال اصلی، هدف این نوشتار است که آیا شواهد روایی، وجود این شیوه علمآموزی را برای ائمه علیهم السلام تأیید میکند و آیا میتوان مصادیقی از علم شهودی ائمه علیهم السلام را بر اساس روایات شناسایی کرد؟ خبردار شدن از ایمان و کفر افراد به هنگام دیدن آنان، مشاهده اعمال مردم در عمودِ نورانی و دیدن ملکوت آسمانها و زمین، مهمترین محورهایی است که در این موضوع، از روایات استخراج شده است. از شواهد موجود در این روایات، اینگونه برداشت میشود که این علوم از طریق شهود در اختیار ائمه علیهم السلام قرار میگرفته است.<br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38785_1f9b10213bf312672474579c0997386e.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220تأملی دوباره در خداشناسیِ فطری با تأکید بر موانع فطرت و عوامل مانع زدایی از آن9311238786FAاکبر ساجدیاستادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی تبریز.Journal Article20200328خداشناسیِ فطری با عنایت به موانع فطرت و عوامل مانع زدایی از آن، موضوع اصلی مقاله حاضر است. نویسنده کوشیده است با تقریر دوباره تفسیرهای سه گانه از فطرت، روشنیِ وجود خدا را از این منظر مورد بررسی قرار دهد. با مراجعه به آموزه های دینی معلوم م یشود که بین فطرت، ایمان و تسلیم با تجلی حقیقت الهی رابطه معناداری وجود دارد؛ در مقابل، کفر و لجاجت نیز با اختفای حقیقت الهی مرتبط است. در این میان، توجه به موانعی که جلوی تأثیرگذاری فطرت را گرفته و عواملی که اسلام برای مانع زدایی از فطرت در نظر داشته توانسته است، زوایای پنهانی از این مسئله را آشکار سازد. تبیین های نموداری و بررسی شبهه دور در مسئله فطرت، از نوآوری های پژوهش حاضر است.<br /><br />https://www.tkalam.ir/article_38786_74dd7c504a6151a7d235cb4167ac812c.pdfانجمن کلام اسلامی حوزه علمیهفصلنامه تحقیقات کلامی2345-37882720150220بررسی اقناع مخاطب در پاسخگوییِ قرآن به شبهات اعتقادی11312838787FAداوود افقیاستادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجانرضا برنجکاراستاد تمام دانشگاه تهرانJournal Article20200328«اقناع» به معنای متقاعد کردن، فرآیندی ارتباطی است که هدف اساسی آن، انتقال محتوا با اثرگذاری و ایجاد تغییر در مخاطب است. از جمله ویژگیهای برجسته پاسخهای قرآن به شبهات اعتقادی، اقناع مخاطب است و تمامی پاسخهای قرآن، دارای این ویژگی هستند. اقناع قرآنی، اقناعی کامل با ابزارهای مشروع و صحیح است که در چهارچوب اختیار و آزادی انتخابِ مخاطبان صورت میگیرد. قرآن در مسیر اقناع مخاطب، از شیوههای گوناگونی استفاده میکند. این مسیر با ایجاد اعتماد در مخاطب و جلب توجه او شروع شده و با ارائه دلایل، مستندات و استدلالهای منطقی، مستحکم و غیر قابل خدشه، به اثبات موضع حق، متقاعد شدن و حصول تغییر در مخاطب میانجامد.https://www.tkalam.ir/article_38787_cda7e45bfd1c075e97d1dd21aecfb5a3.pdf