1
دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، پردیس فارابی
2
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، پردیس فارابی.
چکیده
اصلیترین هدف خداوند از نزول قرآن، تربیت انسان است و اساسیترین آموزه در این مسیر «توحید ربوبی» است. هدف این پژوهش، ترسیم فرآیند تربیت انسان بر مبنای توحید ربوبی در سه مرحله است. مرحلۀ نخست، جهتدهی به مقولۀ «اتخاذ رب» است که با ابتنای بر انگارۀ «شعور فطری انسان نسبت به خالقیت» و «برقراری پیوند آن با ربوبیت» صورت میگیرد. مرحلۀ دوم، شکلگیری شاکلۀ شخصیتی انسان بر مبنای عبودیت است، که از رهگذر «اندیشهورزی نسبت به رابطۀ تلازمی ربوبیت با الوهیت» و «اعتلای مبدأ گرایشی اتخاذ رب، یعنی جلب منافع و دفع مضار بر مبنای حبّ عبودی» تحقق مییابد. مرحلۀ سوم، ناظر به هدف غایی تربیت، یعنی مشاهدۀ عدم استقلال عالم هستی و بازگشت تمامی تدابیر به ربالعالمین است که از رهگذر قوتبخشی به معرفت ربوبی حاصل میشود. در این مقاله سعی بر آن است تا کاربست توحید ربوبی در هر کدام از این مراحل مورد کنکاش قرار گرفته و الگویی از آن استخراج شود.