%0 Journal Article %T فاعلیتِ انسان در تفسیر المنار %J فصلنامه تحقیقات کلامی %I انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه %Z 2345-3788 %A حسینی‌زاده, سیدعبدالرسول %A حسینی‌زاده خضرآباد, سیدعلی %D 2017 %\ 11/22/2017 %V 5 %N 18 %P 79-96 %! فاعلیتِ انسان در تفسیر المنار %K جبر و اختیار %K فاعلیت انسان %K اشاعره %K ‌امامیه %K رشید رضا %R %X جبر و اختیار، از نخستین مسئله‌های کلامی ‌است که در میان مسلمانان مطرح شد و مهم‌ترین فرقه‌های کلامی ‌چون قدریه، امامیه، معتزله و اشاعره دربارۀ آن موضعی اتخاذ کردند. اهل حدیث عامه و هم‌چنین پس از آنان اشاعره، با توجه به ظاهر آیاتی از قرآن که در آن به فاعلیت پروردگار در افعال منسوب به انسان اشاره شده و هم‌چنین در پاس‌داشت توحید افعالی، به جبر، گرایش پیدا کرده‌ و بر فاعلیت خداوند در افعال منسوب به انسان تأکید کرده‌اند. در این میان، امامیه با الهام از معارف نورانی اهل‌بیت علیهم السلام با مردود دانستن هر دو باورِ جبر و اختیار در تفسیر فاعلیت انسان راهی میانه برگزیدند که با عنوان «امر بین ‌الأمرین» شناخته می‌شود. رشید رضا به‌ شدت با باور جبریه و اشاعره در باب عدم فاعلیت انسان مخالفت کرده، و از سوی دیگر اندیشۀ اختیار مطلق انسان و تفویض را نیز ناروا دانسته است و تلاش دارد در این بین راهی میانه برگزیند. وی در این راستا دیدگاه خود را به حسّ، وجدان، مجموع آیات قرآن و آموزه‌های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و سلف صالح مستند کرده است.   %U https://www.tkalam.ir/article_38924_663c51c35c74b584c130cd3e84adfda8.pdf