TY - JOUR ID - 704643 TI - رهیافتی به رویکردهای کلامی زاهدان بصره در دو قرن نخست هجری JO - فصلنامه تحقیقات کلامی JA - FTK LA - fa SN - 2345-3788 AU - ترک لادانی, زهرا AU - لطفی, سید مهدی AU - میرباقری فرد, سید علی اصغر AD - دانشگاه اصفهان AD - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اهل‌بیت (ع)، دانشگاه اصفهان Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 10 IS - 39 SP - 25 EP - 48 KW - بصره KW - زهّاد KW - ارجا KW - قدریه KW - اهل‌بدعت KW - فتنه KW - معتزله DO - N2 - در دو قرن نخست هجری اختلافات عقیدتی و کلامی بسیاری در طیف‌های مختلف جامعه اسلامی از جمله زاهدان بصری وجود داشته ‌است. این گروه، در حوزه عقیدتی، به دو دسته عثمانی‌مذهبان و متمایلان به تشیّع تقسیم می‌شوند که اختلافات و اشتراکاتی در مقابله با مسائل کلامی آن زمان از جمله رویارویی با اهل‌ بدعت، ارجا، قدر و اعتزال داشته‌اند. این مقاله در‌صدد بررسی اختلافات کلامی زاهدان بصری، زمینه و بسترهای آن و تبیین نقاط اشتراک و افتراق آنان در این حوزه است. نتایج این مقاله حاکی از آن است که دو گروه زاهدان بصری، یعنی عثمانی­مذهبان و متمایلان به تشیّع در باور به عقیده ارجا که به­گونه‌ای وقف و سکوت در مقابل حوادث اجتماعی و سیاسی است و مبارزه با هر گونه بدعت از جمله اعتقادات خوارج هم­سو بودند؛ امّا نسبت به مسئله قدر (اختیار انسان بر افعال) و اعتزال رویکرد متفاوتی داشتند، به‌‌طوری­که عثمانی‌مذهبان موافق با جبر، به‌شدّت با اندیشه‌های قدریه و معتزله مقابله می‌کردند؛ در حالی‌که متمایلان به تشیّع در این موارد از آموزه‌های اهل­بیت (ع) بهره می‌بردند. UR - https://www.tkalam.ir/article_704643.html L1 - https://www.tkalam.ir/article_704643_6eebdf368cd5815972582c16894d8267.pdf ER -