مقایسۀ دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی دربارۀ ارادۀ الهیو ارزیابی دو دیدگاه بر اساس روایات

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام امامیه دانشگاه قرآن و حدیث

2 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران و دانشیار گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

این مقاله در صدد است، ضمن گزارش و ارزیابیِ دقیق دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبائی دربارۀ ارادۀ الهی، نظریه‌ای نزدیک‌تر به روایات ارائه کند. ملاصدرا، ارادۀ الهی را از صفات ذات و مساوق با علم به نظام اصلح می‌داند. علامه طباطبائی به دلیل ضعف فلسفیِ نظریۀ صدرا و نیز به دلیل تعارض آن با روایاتی که اراده را حادث، صفت فعل و غیر از علم و حبّ الهی می‌دانند، نظریۀ دیگری ارائه کرده و صفت اراده را از صفات فعل و از لوازم قدرت و اختیار الهی به ‌شمار آورده است. بر اساس نظریۀ سوم، که به گمان ما مستفاد از روایات است، مشیت که برخاسته از حکمت الهی است، واسطۀ علم و قدرت الهی با ارادۀ اوست و ارادۀ الهی موجب تقدیر و قضای الهی و بالتبع، تحقق خارجیِ فعل است. این نظریه در جهات سلبی، منطبق با نظریۀ علامه و در جهات اثباتی، مغایر با آن است

کلیدواژه‌ها