استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث، و عضو پیوستۀ انجمن کلام اسلامی حوزه
چکیده
یکی از نظریه‌‌های مطرح در موضوع فاعلیت انسان، نظریه‌‌ای است که با عنوان «تفویض» شناخته می‌‌شود. در این نظریه، خداوند قدرت انجام فعل را به انسان واگذار کرده است و خود در افعال اختیاری انسان هیچ نقشی ندارد. این نظریه و لوازم باطل آن با عنوان «تفویض» از سوی اهل‌‌بیتD نفی شد. بنا بر مشهور، دیدگاه معتزله در مسئله فاعلیت انسان همین نظریۀ تفویض است. شواهد باقی‌‌مانده از آثار معتزله هم این شهرت را تأیید می‌‌کند. چندی پیش در مقاله‌‌ای دلایل انتساب تفویض به معتزله مورد تردید قرار گرفت، اما بررسی مجدد شواهد و مستندات باقی‌‌مانده نشان می‌‌دهد دیدگاه معتزله، همان تفویض موردِ نهی در روایات اهل‌‌بیتD است.
)