استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
چکیده
چکیده ضرورت و مشروعیت تأویل در منابع کلامی اسماعیلیه یکی از مسائل مهم و کاربردی در بحث تأویل است. تأویل باطنی مورد نظر اسماعیلیه اعم از آیات متشابه و محکم است. آنان برای هر لفظی معنای تأویلی قائل هستند. در کلام اسماعیلیه چه دلایلی بر ضرورت و مشروعیت تأویل مطرح است؟ سه دسته دلیل برای پاسخ به مسئله به دست آمد: دلیل قرآنی، عقلی و روایی. ضمن بررسی سه دلیل یاد شده سه قاعده کلی نیز برای اثبات ضرورت و مشروعیت تأویل به دست آمد: قاعده سازگاری عقل و وحی، قانون موازنه، قانون زوجیت. در این نوشتار به نقد و بررسی مهمترین ادله اسماعیلیه بر ضرورت و مشروعیت تأویل بویژه دیدگاه حمیدالدین کرمانی به عنوان یکی از دانشمندان شاخص در کلام اسماعیلیه پرداخته شده است. سرانجام هیچ کدام از ادله یاد شده توانایی اثبات تأویل عموم آیات قرآن توسط اسماعیلیه را نداشت. مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی به سامان رسیده است. کلید واژه: تأویل، اسماعیلیه، ضرورت تأویل، مشروعیت تأویل، کلام اسماعیلی.
)