چکیده برهان صدّیقین از مهم‌ترین براهین اثبات وجود خدا در فلسفه و کلام اسلامی به‌شمار می‌آید که تاکنون تقریرهای گوناگونی از آن ارائه شده است. یکی از مشهورترین تقریرهای آن، تقریری است که می‌توان آن را برهان صدّیقین «مجموع ممکنات» نامید. پس از طرح این برهان از سوی ابن‌سینا، برهان مزبور به بسیاری از آثار متکلّمان مسلمان نیز راه یافت و در اثر بازگفت و بازتقریرهای آنان دچار تحوّلات و تطوّراتی شایان‌توجّه شد. در عین حال، بعضی دیگر از متکلّمان و حکما، تقریر مزبور از برهان صدّیقین را به دلیل ناتمام بودنِ استدلال مطرح در آن برای ابطال تسلسل، تقریری نامعتبر ارزیابی کردند. متکلّمان امامی و اشعری در دفاع از برهان «مجموع ممکنات» تلاش نمودند با پیدا کردن راه‌حلّی به اصلاح و بازسازی آن بپردازند. این تلاش‌ها به ارائۀ صورت‌هایی معتبر و مقبول از برهان «مجموع ممکنات» انجامید و اعتباری دوباره به این تقریر خاصّ مهم از برهان صدیقین بخشید.
)